چکیده
سطح زیر کشت مجدد برنج در استان مازندران معادل 07 هزار هکتار است. مشکالت کشت مجدد برنج در اراضی شالیزاری شامل
مصرف بیرویه کودهای نیتروژنه، علفکشها و آفتکشهای شیمیایی است. بنابراین، آزمایش تحقیقی- ترویجی در سه مکان شامل
روستاهای کچب کلوا، کروکال و بینمد در مازندران در سال زراعی 1311 انجام شد. در هر سه مکان، ارقام کوهسار، بینام و هاشمی با
مدیریت زراعی حاصل از نتایج پروژه تحقیقاتی به کشاورزان بیان و اجرا شد. دامنه تغییرات ارتفاع بوته، تعداد خوشه در کپه، تعداد دانه پر
در خوشه، وزن هزار دانه و عملکرد برای هر سه رقم و مکان بهترتیب بین 58-122 سانتیمتر، 5-10 عدد، 85-171 عدد در خوشه، -37
25 گرم، 2577-3077 کیلوگرم در هکتار، متغیر بود. از رقم بینام در فریدونکنار و رقم کوهسار در بابل عملکرد بیشتری به دست آمد. برای
دستیابی به پتانسیل تولید در شرایط مزرعه داشتن 28 کپه در متر مربع، وجین دستی، آبیاری تناوبی، مصرف تقسیطی نتیروژن در دو یا سه
بار به فاصله 18 روز به مقدار 127 تا 277 کیلوگرم کود اوره در هکتار، مصرف کود پایه فسفره و پتاسه بهمیزان 177 تا 187 کیلوگرم در
هکتار، کنترل آفت ساقهخوار و بالست با دو بار سمپاشی، توصیه میشود.
بیان مساله
سطح زیر کشت مجدد برنج در استان مازندران در سال 1315 در حدود هفتاد هزار هکتار برآورد شده که سطح برداشت
شده محصول، معادل 11213 هزار هکتار گزارش شده است )فالح و همکاران، 1315(. مصرف بیرویه کودهای شیمیایی بویژه
کودهای نیتروژنه، علفکشها و آفتکشهای شیمیایی برای کنترل علفهای هرز و آفات و بیماریهای مهم از مشکالت کشت
مجدد برنج در استان مازندران است )فالح، 1311(. تغییرات اقلیمی، باعث نوسان میزان عملکرد شلتوک در بین کشاورزان شد
که به کشت مجدد برنج روی آوردند. مطالعات انجام شده بیانگر این است که کشت ارقام محلی در کشت مجدد در اراضی
شالیزاری رو به گسترش است. محیط رشد گیاه مجموعهای از عوامل اقلیمی، خاکی و بیولوژی است که بر رشد گیاه تأثیر
میگذارد. گیاه برنج برای رشد به نور، دما، دیاکسیدکربن و عناصر غذایی نیاز دارد )یوشیدا، 1151(. تأثیر محیط و اثر متقابل
آن با توجه به ساختار ژنتیکی رقم برای ظهور صفات مطلوب برای رسیدن به عملکرد نهایی قابل قبول، بسته به شرایط
محیطی، متغیر میباشد )فالح و همکاران، 1315(. مدیریت زراعی شامل نحوه تهیه زمین، تاریخ کاشت، نحوه آبیاری، مدیریت
علفهای هرز، آفات و بیماریهای مهم، مدیریت و نحوه کوددهی و غیره از عوامل زراعی هستند که بر میزان عملکرد نهایی
محصول برنج در یک شرایط اقلیمی و خاکی منطقه موثر هستند )فالح، 1311؛ طاهری اطاقسرا و همکاران، 1315(. مدیریت
مزرعه بر پایه دانش اکوفیزیولوژی گیاه برنج، شرایط اقلیمی و خاکی در اراضی شالیزاری، ضرورت انجام مدیریت صحیح زراعی
23
دوره سوم، شماره اول، بهار و تابستان ،1400 شماره پیاپی 5
در کشت مجدد برنج است )فالح و همکاران، 1315(، بنابراین ضرورت مطالعه میدانی در سطح مزرعه کشاورزان در قالب پروژه
تحقیقی ترویجی دو چندان شد. در نتیجه، با بهکارگیری نتایج یافته تحقیقی دو پروژه مربوط به کشت مجدد برنج در طی
سالهای 1315 تا 1311 )فالح، 1310 و 1311(، در سال زراعی 1311 یک پروژه تحقیقی- ترویجی در سه مکان مختلف در
اراضی شالیزاری کشاورزان اجرا شد که نحوه انجام کار و نتایج آن در این مقاله به اختصار ارایه شده است.